خلاصه ای از محتوای درس پژوهش و توسعه حرفه ای
پژوهش و توسعه حرفه ای
دانشگاه فرهنگیان واحد فردوس
پژوهش و توسعه حرفه ای
وقتی در طول برنامه آموزش حرفه ای دانشجو معلمان فرصت پژوهش در تجربه را بدست آورند، به توانایی های مورد نیاز برای مواجهه با موقعیت های نامعلومی که در آن غوطه ورند دست خواهند یافت و قادر خواهند بود این توانایی را به دانش آموزان خود منتقل کنند.
معلم باید از تدریس و عمل تربیتی عادی شده فاصله گرفته و به سوی تدریس و عمل فکورانه پیش برود، به نحوی که با بینشی پژوهشی مسائل کلاس و مدرسه را بکاود و با اقدام پژوهی و ژرف اندیشی به یافتن راه حل ها، کاربرد بلافصل یافته ها و اخذ بازخورد مداوم به اصلاح و بهبود فرآیند های آموزشی و پرورشی بپردازد.
این درس شامل سه فصل است
- پژوهش و توسعه حرفه ای
- پژوهش روایی
- اقدام پژوهی
- درس پژوهی
پژوهش روایی
روایت، مجموعه ای از تجارب و داستان هایی است که توسط خود فرد یا افراد دیگر به صورت مکتوب یا شفاهی نقل می شود. هدف آن نقل تجاربه احساسات، عواطف و همه جنبه هایی است که در جریان یک واقعه رخ داده است. در زبان فارسی این کلمه به معنی حدیث، خبر و نقل کردن سخن است و در اصطلاح ادبی متنی است که داستان را بیان می کند
در لاتین، اسم narrario به معنی روایت یا داستان است و فعل narrare به معنای نقل کردن با داستان گفتن است. یک روایت داستانی است که یک سلسله از رویدادها را که برای راوی یا شنوندگان او مهم هستند، نقل می کند.
ⁿ روایت، مهمترین وسیله ارتباط ما با دیگران است
ⁿ با تحلیل عناصر روایت، ما به معنایی که شخص در ذهن دارد پی می بریم
ⁿ ما با روایت های خود، جهان را در ذهن می سازیم و
ⁿ واقعیت را در چارچوب روایت می فهمیم
ⁿ در عین حال، روایت، فهم ما از جهان واقعیت است
ⁿ ما از خلال روایت، جهان را درک می کنیم
ویژگی های روایت
- . ما از طریق روایت به تجربه های خود معنا می بخشیم
- روایت، یک کل منسجم است.
- روایت دارای جنبه علی است
- روایت دارای پیرنگ است.
- بیان وقایع در روایت و داستان، مبتنی بر تسلسل زمانی است
- روایت بیان تجربه ما از وقایع است
پژوهش روایی به طور روزافزون در مطالعات تجارب آموزشی استفاده می شود. علت اصلی استفاده از روایت در تحقیقات آموزشی این است که انسان ها خود گویندگان داستان هایی هستند که باعث رشد و تعالی زندگی فردی و اجتماعی افراد بشر می شوند.
- انواع روایت
- سرگذشت نامه
- تاریخچه زندگی
- خود نوشت نامه
- خود مردم نگاری
- تاریخ شفاهی
ما با روایت از دوران کودکی با عنوان داستان، قصه، حکایت، خاطره و امثال اینها آشناییم. روایت معمولا از زبان اول شخص مفرد بیان می شود . این روایت در قالب داستان بیان می شود و مانند هر داستانی، سرآغاز، میانه و پایانی دارد
تحلیل داده های روایی
تحلیل داده ها نظم بخشی به آن هاست
پیش از تحلیل داده ها، با داده های خام مواجهیم که معنای مشخصی از آن ها استنتاج نمی شود .
با تحلیل داده ها به آن ها معنا می بخشیم و از آن در تفسیر داده ها استفاده می کنیم
تحلیل داده ها
تحلیل داده های کیفی در یک تحقیق کیفی از جمله تحقیق روایی پیچیده ترین بخش تحقیق است.
برای انجام این مهم دو راه کلی پیشنهاد می شود:
• یک راه این است که مفاهیم کلیدی مستتر در داده ها را مشخص کنید.
• راه دیگر این که خود، یک داستان و روایت از داده ها بیان کنید.
استخراج مفاهیم کلیدی و روایت کردن هر دو، راه های عقلانی برای ساماندهی به داده ها و معنی کردن آن هاست (لیچمن ،۲۰۱۰).
کدگذاری و استخراج مفاهیم کلیدی
- داده های خام
- کد گذاری
- مقوله ها
- مفاهیم
کد گذاری
کدگذاری یک علم صریح نیست بلکه اساسا یک عمل تفسیری است. زمانی که بر یک داده در شکل یک عبارت فکر می کنیم تا معنای اصلی آن را رمزگشایی کنیم، ما در حال رمزگشایی هستیم.
زمانی که کد مناسب آن را تعیین می کنیم و به آن نسبت می دهیم، در حال به رمز در آوردن (کدگذاری) هستیم فرایند کدگذاری شما را از داده به ایده و از ایده به همه داده های مرتبط با آن ایده راهنمایی می کند.
یک کد در تحقیق کیفی غالبا یک کلمه یا یک گزاره کوتاه است که به صورت نمادین صفت برجسته یا ممتازی را به بخشی از داده های مکتوب یا تصویری منسوب می کند.
کدها تحت تأثیر بافت متنی که کار کدگذاری بر روی آن انجام می شود هستند.
هدف از کدگذاری، پیدا کردن موضوعات مشابه در متن هـای پیاده شده است
کدگذاری، روندی است که در حین مطالعـه مـتـن صـورت می گیرد و بایـد هـم این طـور شد، ولی پاره ای محققـان ابـتـدا مـتـن را به طور کامل می خواننـد و پـس و آن، کد گذاری را انجام می دهنـد.
پاره ای نیز از قبـل، کدها یا مفاهیمی مد نظرشـان اسـت و حیـن مطالعـه مـتـن، بخش هایی را که با آن کدها تناسب دارد، بـه عنـوان شـاهـد مثـال انتخاب می کننـد. البتـه ایـن روش، معمول نیست و بهتر آن است که از کدهای پیشینی استفاده نشود و در حیـن مطالعـه مـتـن، کدگذاری انجام پذیرد.
فرایند کدگذاری و دستیابی به مفاهیم و مضامین کلیدی
& کدگذاری اولیه: پیدا کردن ایده ای اصلی در روایت ها
& بازخوانی کدهای اولیه : مرور تاملی کدهای اولیه و اصلاح و تغییر یا حذف برخی کدها
& لیست اولیه طبقه بندی ها(مقوله بندیها):کدهای اولیه که دارای نقاط مشترکی هستند، زیرمجموعه یک کد جدید ( دسته یا طبقه) قرار می گیرند.
فرایند کدگذاری و دستیابی به مفاهیم و مضامین کلیدی
& بازبینی و اصلاح لیست اولیه طبقه بندی ها:در این مرحله شما دوباره همان فرایند تکراری و رفت و برگشت را ادامه می دهید تا دریابید کدام دسته ها مهم تر از بقیه هستند و کدام دو دسته را می توانید با هم ادغام کنید.
& مشخص کردن مضامین و مفاهیم کلیدی:مشخص کردن مضامین اصلی است که معنای جمع آوری شده از داده ها را منعکس می کند
کدگذاری اولیه:
– مرحله اول. کدگذاری اولیه:
در این مرحلـه بـرای تمرین می توان متنی را انتخاب کرد؛ مثلا خاطـرات مـعـلـم تـازه کاری درباره اولین تجربـه هـای معلمی او و سپس آن را کدگذاری کرد.در مرحله کدگذاری می توان از کامپیوتر استفاده کرد. توصیه می شـود که حتمـاً مـتـن مصاحبه هـا پیاده و تایپ و در فایل های متفاوتی نام گذاری و در پوشه ای الکترونیکی قرار گیرد. عموما فایل های مصاحبه در پردازشگر Word آماده سازی می شوند. پس از مرتب کردن داده ها در پردازشگر Word مـی تـوان بـه نـوار ابزار آن مراجعه و روی Review کلیک کرد. در ایـن بـخـش پس از انتخاب Comment با انتخاب عبارت یا جملـه مـورد نظر و کلیک کامنت، در سمت راسـت مـتـن، پنجره ای بـاز می شـود کـه می تـوان عـنـوان کد مورد نظر را در آن نوشـت.
نمونه
بازخوانی کدهای اولیه:
مرحله دوم. مرورتاملی کدگذاری اولیه: در مرحله کدگذاری اولیه معمولا کدهای زیادی را انتخاب می کنیم پاره ای از آنها اضافی است و می توانیم آنها را حذف یا تغییـر عنـوان دهیم. بهتـر اسـت در کدگذاری، به واحـد جـملـه یـا عبارت توجه داشته باشید. یک کلمه به تنهایی گویای یک کد نیست. توجه داشـته باشــد که جریان حـذف، تغییر یا ویرایش کدهـا جریانی است که تا انتهای پژوهـش ادامه دارد. برای انجـام بـهـتـر ایـن کار، می توانید جدولی بکشید و در یک طرف جـدول، نـام کـد مـورد نظر را بنویسید و در ستون دیگر، متنی را که کدگذاری شده است، قرار دهید. این کار بـه شـما امکان مقایسه بهتر و انتخاب کدهای مناسب تر را می دهد.
نمونه
مرحلـه سـوم، مقوله بندی: تدوین سیاهه مقدماتـی عناوین مقولـه هـا( لیست اولیه طبقه بندی ها )
بعد از اصلاح کدها نوبت به سازماندهی آنها در طبقات و دسته ها می رسد. کدهای اولیه که دارای نقاط مشترکی هستند، زیرمجموعه یک کد جدید ( دسته یا طبقه) قرار می گیرند.
پس از ویرایش کدها، آنها را مقوله بندی کنید. یکی از انواع مقوله بندی، اصلی و فرعی کردن کدهاست. چند فهرست و سیاهه از مقوله ها به دست خواهد آمد، در اقدام به این کار، در ذیل هر مقوله، سیاهه ای از کدها قرار می گیرد.
در این مرحله، کدهای تکراری حذف می شوند و اولین دسته بندی و طبقه بندی کدها انجام می شود.
بازبینی و اصلاح لیست اولیه طبقه بندی ها:
در این مرحله شما دوباره همان فرایند تکراری و رفت و برگشت را ادامه می دهید تا دریابید کدام دسته ها مهم تر از بقیه هستند و کدام دو دسته را می توانید با هم ادغام کنید. دقت کنید هدف از کدگذاری این است که از کدگذاری های اولیه به مشخص کردن دسته ها و سپس مفاهیم و مضامین برسیم
در این مرحله، فرایند تعامل با متن و تامل در آن ادامه می یابد. برخی از عناوین دسته بندی ها را ممکن است تغییر دهید. پاره ای از دسته بندی ها را ممکن است تلفیق کنید. برخی عناوین جدید تولید کنید و پاره ای از دسته بندی ها را ممکن است حذف کنید.
مشخص کردن مضامین و مفاهیم کلیدی:
مرحله آخر فرایند تحلیل دادهها، تعیین مضامین و ساخت مفاهیم است. قاعده مشخصی برای تعیین میزان مفاهیم وجود ندارد. مفاهیم بیشتر، دلیل بر قوت تحقیق نیست، همان طور که قلت أنها نیز دال بر استحکام تحقیق نمی باشد. مهم آن است که این مفاهیم با شواهدی مستحکم در داده ها و نیز توانایی تفسیرگری، قوت خود را نشان دهند وظیفه اصلی محقق, تعهد به داده های حاصل از میدان و خلاقیت او برای گزارش است. در خلق مفاهیم، توجه به جنبه های زبانی و فرهنگی حائز توجه است و آنچه حاصل میشود به وضوح نشان می دهد که تمرکز اصلی محقق بر چه موارد یا جنبه هایی بوده است.
مضامین کمتر و غنی تر برای تحلیل مفیدتر و بهتر خواهد بود
نگارش گزارش تحقیق روایی
پس از آن که تجربه هـای راویان را تحلیل کردید، در چارچوب معناداری، آن را باز گویی کنید.
این چارچوب می توانـد شـامل گردآوری داستانها، و تحلیـل آنها بر اساس عناصر کلیدی روایت باشـد. عناصـری ماننـد زمـان، مکان، پیرنگ و صحنـه داسـتان.
سپس داستانها را به گونه ای بازگویی کنیـد کـه در چارچوبی زمانمند و متوالی قرار گیرند.
راوی خـود وقتی روایت می کند، گاه توالی زمـان را لحاظ نمی کند و از گوشه و کنار، روایت هایـش را بـدون لحاظ توالی آن هـا بیـان می کنـد. مـا در واقـع بـا بازگویی روایـت و تأکید بر توالـى اجـزاء روایت، تحقیق روایی را از انـواع دیگر تحقیقات متمایز می کنیم.
در ایـن بازگویی، روایـت، واجـد نقطـه شـروع، میانـه و سرانجامی می شـود.
اعتبار پژوهش روایی
روایی Validity
- validusبه معنای قوی، قدرتمند و تاثیر گذار آمده است
- منظور از روایی آن است که آیا ما واقعا آنچه که می گوییم درباره پدیده صدق می کند؟
- چیزی دارای اعتبار است که شاهد یا دلایل کافی برای باور کردن آن، وجود داشته باشد.
راه های سنجش روایی تحقیقات کیفی
- بازبینی تحقیق به وسیله مشارکت کنندگان
- مثلث سازی
- تحلیل موارد منفی یا متناقض
- داوری گروهی
مثلث سازی : یعنی از روشی به جز روش هایی که تحقیق پیموده، روایی را بسنجیم. مثلا اگر مصاحبه می کنیم از طریق مشاهده با تحلیل اسناد، یافته های خود را بازبینی کنیم.
بازبینی تحقیق به وسیله مشارکت کنندگان در تحقیق : می توان نتایج تحقیق را به مشارکت کنندگان در تحقیق داد تا آنها نظر خود را ارائه کنند.
داوری گروهی: داوری گروهی به معنای آن است که نتایج تحقیق را گروهی از اشخاص دارای مشروعیت علمی در آن حوزه، تأیید کنند.
تحلیل مورد منفی یامتباین: پیدا کردن مواردی که یافته های ما را نقض می کنند یه به چالش می کشند می تواند تأیید کننده فقدان روایی و نبود چنین مواردی به منزله روایی تحقیق است
پایایی reliability
هر تحقیق در صورت تکرار اگر به همان نتایج پیشین برسد دارای پایایی است.
مثلا اگر با دماسنج نقطه جوش صد درجه باشد و در هر دفعه سنجش نقطه جوش همین درجه را نشان بدهد آن دماسنج قابل اعتماد است
اعتبار بیرونی یا تعمیم پذیری
تعمیم پذیری به معنایی که در تحقیقات کمی که بر نمونه گیری تصادفی مبتنی است، در تحقیق کیفی فاقد معنی است، پاتن (۱۹۹۰) می گوید تعمیم پذیری در تحقیقات کیفی به معنی تعمیم دهی وابسته به زمینه است و نه تعمیم دهی به معنای کمی آن (مریم ، ۲۰۱۱). درباره تعمیم پذیری و میزان آن، خوانندگان تحقیـق هـم داوران خوبی هستند. خواننده می تواند دریابد که چه چیزی در این تحقیق هست که من می توانم در موقعیـت خـودم به کار بگیرم و کدام یک قابلیت کاربرد ندارد. از این گونه داوری، در پزشکی و حقوق استفاده می شود، یک پزشک می تواند با در نظر گرفتـن مـوردی که مطالعه کرده است، دربـاره مـورد جدید تصمیـم بگیرد که تا چه میزان می توان از نوع درمـان در مـورد قبلی، در مـورد تـازه استفاده کرد.
***************************************************************************************
اقدام پژوهی
شیوه ای از پژوهش است که در آن محقق به صورت عملی مسائل و مشکلات را مورد پژوهش قرار می دهد. و از نتایج آن برای بهبود وضع موجود استفاده می کند.
هدف اقدام پژوهی کمک به حل مسائل مورد توجه و علاقه مردم در یک موقعیت دشوار است
آنچه در رویکرد اقدام پژوهی اهمیت دارد آن است که فرد احساس کند می تواند منشأ تغییر مؤثری در موقعیت کاری خود باشد.
در این روش پژوهندگان تلاش می کنند وضعیت نامطلوب یا نامعین موجود را به وضعیت مطلوب یا معین تغییر دهند.
هدف بهسازی امور و اثربخش کردن آن است.
تشخیص مسئله
تا زمانی که به مسئله یا مشکل برنخورید، مراحل اقدام پژوهی یا کنش پژوهی آغاز نمی‌شود. معلم پژوهنده همواره تک تک مسائل کلاس را با دقت مشاهده می کند. و به محض اینکه به مسئله‌ای برخورد کرد، به طور ناخودآگاه وارد مرحله اول اقدام پژوهی یعنی تشخیص مسئله میشود.
توصیف وضع موجود و بیان مسئله
پس از تشخیص مسئله باید در مرحله دوم، مسئله ی تشخیص داده شده را توصیف و تشریح کنید.
گردآوری شواهد و اطلاعات ۱
در این بخش شما باید ادعای خود را مبنی بر وجود مشکل، ثابت کنید. لذا برای اثبات ادعای خود و اطمینان از وجود مشکل، می توانید از روش ها و ابزارهای مختلف استفاده کنید. در این مرحله سعی می کنیم با استفاده از جدول و نمودار به کارهای خود عینیت بیشتری ببخشیم.
معروف‌ترین این ابزارها عبارتند از: مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه، آزمون، نمرات کلاسی، نظرخواهی از همکاران، مشورت با والدین، مراجعه به پژوهش های دیگران یا پیشینه پژوهش و…
تجزیه و تحلیل داده ها
پس از این که به کمک داده ها تصویر روشن و گویایی از وضعیت موجود دادید، لازم است این دادهها را تجزیه و تفسیر کنید تا زمینه ها و امکان راه حل‌ها و اقدام های مناسب فراهم شود. به عبارتی شما در مرحله قبل فقط داده ها را جمع آوری کردید؛ حال لازم است آن ها را با استدلال و منطق به اطلاعات تبدیل کنید و در مورد آن ها با رعایت اصل صداقت و امانت، قضاوت کنید. در این قسمت بهتر است از مشارکت همکاران و تجربه های خود استفاده نمایید. برای انتقال بیشتر مفهوم، از نمودارها و اشکال مختلف استفاده کنید که این نیز ابتکار جالبی به شمار می رود.
ارائه یا انتخاب راه حل جدید
هدف پژوهشگر در این مرحله پیدا کردن راه حل‌های تغییر وضعیت موجود است. در ضمن تشخیص راه حل مناسب، بهتر است به روش تصمیم مشارکتی صورت بگیرد.
حال باید از بین این راه حل‌ها به انتخاب راه حل دست بزنید. مرحله انتخاب راه حل به تفکر بیشتری نیاز دارد. در این مرحله باید معایب، محاسن و اثربخشی این راه حل‌ها را به استناد شاخص‌ها و معیارهایی که در اختیار دارید با هم مقایسه کنید و اگر تشخیص دادید یکی از آن راه ها برای بهبود بخشی وضع موجود از همه کارسازتر است، باید آن را به طور مستند دقیق و مستدل تشریح کنید و علت حذف راه حل های دیگر را نیز باید بیان کنید.
اجرای راه حل ها و کنترل و نظارت بر آن ها
در این مرحله باید، راه حل به دست آمده از مرحله‌ی قبل را با نظارت کامل و دقیق اجرا کنید.
گردآوری شواهد و اطلاعات ۲
پژوهشگر برای این که ثابت کند نتیجه تحقیق، تغییرات مثبتی را درپی داشته، و در رفع مشکل موثر واقع شده، نیاز به ارائه شواهد و توضیحات دقیق دارد. این شواهد باید مبتنی بر اعداد و ارقام و مدارک قابل سنجش باشد.
نکته: شواهد ۲ باید مورد تایید افراد نخبه و یا متخصص قرار بگیرد و با دلیل و مدرک همراه باشد.
ارزشیابی تاثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن
این مرحله مانند مرحله ۴ است. به عبارتی در این قسمت ما شواهدی که به دست آورده‌ایم را تعبیر و تفسیر می کنیم. لازم به ذکر است یکی از مهم ترین اصول در این بخش اشاره به وضعیت اولیه و وضعیت کنونی است که از مقایسه و تفسیر شواهد ۱ و ۲ به دست می آید. در بحث اعتبار یابی، نظر خواهی از همکاران، دانش آموزان و والدین و کسانی که به نحوی در جریان پژوهش شما بوده و اطلاع داشته اند بسیار مهم است. نظرات آنها ممکن است مؤید کار شما یا بالعکس باشد. شما به عنوان معلم پژوهنده امین باید خلاصه‌ی نظرات آن ها را ذکر کنید.
نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
در این بخش محدودیت‌ها و نقاط ضعف و قوت را بیان کنید و پیشنهادات پژوهشی خود را ارائه نمایید.
پیشنهادات شما می تواند به بهبود روند اجرایی، مسائل آموزشی و پرورشی، اصلاح جو همکاری و … بینجامد.
نکته: بدون انجام مراحل اقدام پژوهی نمی‌توانید آن را به درستی اجرا کنید.
درس پژوهی
lesson study
پژوهش مشارکتی معلمان در کلاس درس
تدریس پژوهی یا درس پژوهی یک رویکرد جدید برای رشد حرفه‌ای معلمان و بهبود روش های تدریس است که به معلم در هنر تدریس یاری می‌رساند.
درس پژوهی معلم را به بازاندیشی در عمل آموزش از طراحی، برنامه ریزی درسی، طرح درس، تدریس، گرفتن بازخورد و اصلاح فرایند تدریس وادار می کند.
معرفی
درس پژوهی یک رویکرد برای توسعه حرفه ای است که در ، آن معلمان با یکدیگر در تدوین طرح درس پژوهشی ، اجرا و اعتبار یابی آن همکاری می کنند.
این رویکرد ظرفیت شگرفی برای تحقق اهداف مدرسه بعنوان سازمان یادگیرنده و بستری برای گفتگوهای حرفه ای در باره آموزش ، تدریس و فرایندهای یاددهی–گیری در مدرسه فراهم می سازد.
درس پژوهی، دانش آموزشی محتوا را در معلمان توسعه بخشیده و با سازوکارهای خود ، قدرت و شایستگی معلمان را برای مواجهه با مسایل فراروی یاددهی–یادگیری توسعه می بخشد.
برنامه های آموزش ضمن خدمت در مدارس ژاپن
- بازدید سالانه از یک مدرسه و ارائه گزارش
- دعوت از راهنماهای آموزشی
- بازدید سرگروه های مدرسه از کلاس همکاران
- بازدید از شرکت های تولیدی
- دعوت از اولیا سالی دوبار برای دیدار از کلاس
- برگزاری کلاس های آموزشی در مدرسه
- شرکت در سمینارها
- درس پژوهی
هدف های درس پژوهی
درس پژوهی به گسترش ارزش هاى زیر در مدرسه یاری می رساند :
- نظارت بالینی بر فرایند یاددهی _ یادگیری
- پر بار کردن فرایند یاددهی – یادگیری
- فراهم آوردن محیطی تا معلمان از یکدیگر بیاموزند
- ارتقا دانش حرفه اى معلمان
- باز اندیشی در رفتار خود
- مشارکت دربرنامه هاى تحول مستمر آموزش
هدف نهایی درس پژوهی
بهبود عملکرد تدریس معلمان درتفهیم ویاددادن مطالب درسی به بهترین وجه به دانش آموزان!
- تشکیل گروه درس پژوهی
تشکیل گروه درس پژوهی اولین گام است
گروه درس پژوهی به تعدادی از معلمان (و احتمالا سایر افراد علاقمند مانند مدیر،معاون ، راهنما و …) گفته می شود که به منظور تحقق اهدافی مشترک در مسیر توسعه حرفه ای خود و همچنین توسعه یادگیری دانش آموزان گرد هم می آیند
تعداد اعضای گروه درس پژوهی معمولا 3تا 5 نفر است
هیچ یک از اعضای گروه برتر از سایرین نیست و هر عضو سهمی برابر برای طرح و آزمون اندیشه های خود در مسیر اهداف گروه درس پژوهی دارند
- تعیین مسئله و اهداف پژوهش
مسأله درس پژوهی از دو منبع اصلی استخراج میشود.
1) دشواری‌های تدریس که معلمان با آن مواجه هستند.
2)دشواری‌های یادگیری که دانش آموزان با آن رو در رویند.
انتخاب مسئله
در انتخاب مسئله این موارد مورد توجه قرار گیرد
- هدف های درسی و سازمانی
- مفاهیم نوظهور درسی
- الزامات سازمانی
- مشکلات دانش آموزان
- مفاهیم دشوار درسی
- تدوین طرح درس مورد پژوهش
پس از آن که مقدمات کار فراهم شد، گروه اقدام به تهیه‌ی طرح درس پژوهی خود می‌کند. موفقیت پژوهش در گرو تدوین موثر این طرح درس است. از همین رو، بیش ترین زمان فعالیت‌های تیم به تدوین این طرح اختصاص داده میشود.
فرآیند طراحی واحد یادگیری
مطالعه موقعیت یادگیری و شناخت ویژگی های آن
بررسی و تحلیل محتوای آموزشی
استخراج مفاهیم و مهارت ها
تعیین ایده کلیدی
ترسیم نقشه ذهنی
تعیین پیامدهای آموزشی
تدارک فعالیت های یادگیری
سنجش از آموخته ها
فرایند هدایت و بازخورد
تحلیل و تفسیر
مواد و رسانه های آموزشی
- اجرای تدریس اول و مشاهده‌ی آن توسط اعضای گروه
برای تدریس و آموزش درس ، تاریخی تعیین میشود و یک معلم درس را آموزش می‌دهد ولی همه‌ی افراد گروه در آماده سازی آن مشارکت می‌کنند و هر یک از معلمان در این کلاس نقش مشخصی دارند. عمده‌ترین وظایف اعضای تیم به غیر از مجری تدریس، مشاهده و گردآوری اطلاعات بر اساس وظایف و مسئولیت‌هاست.
- گزارش‌گیری، تجزیه و تحلیل و ارزشیابی تدریس اول
همان روزی که درس آموزش داده میشود، عموماً گروه در مدرسه می‌ماند و تشکیل جلسه می‌دهد، معلمان معمولاً از دیدگاه انتقادی درباره قسمت‌هایی از درس که به نظر آنها مشکل داشته است، صحبت می‌کنند. در واقع آنها از خود انتقاد می‌کنند. این انتقاد توسط خود معلم مجری تدریس صورت می‌گیرد و سپس اعضای گروه تدریس او را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهند.
- بازبینی و اصلاح طرح
این مرحله با توجه به مشاهدات و بازخوردها در طرح درس تجدیدنظر میشود. آنها ممکن است مواد آموزش، فعالیت‌ها، سوال‌ها و مسائل مطرح شده یا همه‌ی این موارد را تغییر دهند. تا در دور بعد تدریس، نتایج بهتری عاید شود.
تمامی تغییرات مورد انتظار بر اساس تفسیر گروه از شواهد و داده ها در این مرحله مبنای طراحی مجدد درس قرار می گیرد.
- اجرای طرح جدید و مشاهده آن
اجرای دوم طرح درس با توجه به تجربیات اجرای اول همواره دستاوردهای مهمی برای گروه به همراه دارد. با توجه به شرایط و موقعیت های کلاس جدید ، این اجرا علاوه بر تکمیل کاستی های طرح قبلی ، تجربه آزمایش طرح و دستاوردهای گروه را در موقعیتی متفاوت فراهم می سازد. فرصتی که روش تطبیق و هماهنگ سازی طرح درس را در اجراهای متفاوت به اعضای گروه ارائه می دهد.
این بار نیز فردی از گروه (ترجیحا فردی جدید و در کلاسی دیگر )تدریس اصلاحی را برعهده می گیرد . بقیه اعضای حاضر نیز همانند مرحله قبل در کلاس، مسئولیت مشاهده و گردآوری شواهد و داده ها را برعهده می گیرند.
- ارزشیابی و بازاندیشی فرایند تدریس
این بار نیز مانند مرحله قبل با ژرف اندیشی در باره شواهد و داده های گردآوری شده تغییرات نهایی برای بهبود طرح درس شناسایی و اعمال می شود.
پرسش اساسی این است که آیا طرح درس موفق تهیه و اجرا شده است؟
در نهایت گروه قضاوت خود را براساس شواهد موجود اعلام می کند
- تهیه گزارش نهایی و انتشار آن
تکمیل گزارش ، مرحله آخر فرایند درس پژوهی است کی طی آن گزارشی از عملکرد درس پژوهی بر روی درس مورد نظر آماده و با این کار ضمن مستندسازی فعالیت های گروه و نتایج کار آن ها ، دانش حرفی ای تولید شده توسط گروه درس پژوهی بازتاب داده شده و با دیگران تبادل می گردد این تبادل دانش شامل ارائه گزارش توسط گروه به دیگران و دریافت و مطالعه گزارش های بازتابی دیگران توسط گروه درس پژوهی می شود گروه در باره کل چرخه ی درس پژوهی بازتاب می دهد و گزارشی آماده می کند تا آنچه را که آموختنی است با دیگران به اشتراک بگذارد
ماندگاری و توسعه دستاوردهای گروه در گرو اشاعه آن است
اشاعه گزارش درس پژوهی عاملی برای توسعه دانش تدریس